بررسی تاریخی خاورمیانه ، فلسطین-اسرائیل ، بخش 5

بررسی تاریخی خاورمیانه
اسرائیل- فلسطین
بخش 5
سازمان-ها و گروه-های فلسطینی
منرجم: مرجان افتخاری
3.12.2006

سازمان آزادیبخش فلسطین ( ساف

"Organisation de libération de la Palestine"

جنبش قدرتمند ملی فلسطین در دهه 1930 پس از اعلام استقلال و تشکیل دولت اسرائیل در 1948 تقریبا از صحنه سیاسی ناپدید شد. بار دیگر در سال 1960 مسئله فلسطین موجب بوجود آمدن جنبش جدیدی در خاورمیانه شد. و در سال 1964، با تصمیم " اتحاد عرب" ( Ligue arabe)

سازمان آزادیبخش فلسطین ساف در اورشلیم به رهبری احمد شکری

(Ahmad Choukery)

تشکیل شد. تقریبا همزمان، سازمان دیگری در سال 1958، بوسیله مهندس جوانی بنام یاسر عرفات که خواهان استقلال کشور-های عربی و فلسطین بود بنام فتح

(Fath)

اعلام موجودیت کرد. و در ژانویه 1965، ال آ سیف

(Al Assifa)

از شاخه نظامی فتح اولین عملیات نظامی را علیه اسرائیل رهبری کرد
جنگ 6 روزه، شکست مصر، سوریه و اردن باعث بروز بحران-های سیاسی در ساف شد. در ژانویه 1969، با ادغام جند گروه نظامی از فدائیان یاسر عرفات رهبری کمیته اجرائی ساف را بدست گرفت. ساختار تشکیلاتی آن شامل کمیته ملی فلسطین

(CNP)

و کمیته اجرائی میشد. گر جه ساف بعنوان سازمان مقاومت فلسطین بطور رسمی مطرح بود ولی سازمان-های کوچک فدائیان (Fadayin

استقلال خود را در درون آن حفظ کردند. فدائیان تقریبا شامل 12 گروه که مهمترین آنها عبارتند از ( گروه جبهه خلق برای آزادی فلسطین

FPLP

جورج حبش، جبهه دمکراتیک برای آزادی فلسطین

FDLP

متعلق به حواتمه، سیکا دمشق

"Saïka"،

جبهه آزادیبخش عرب در بغداد و جبهه دمکراتیک آزادیبخش فلسطین وابسته به احمد جبرئیل

FDLP)

هر یک از این گروه-ها نیرو-های مسلح خود را داشته و از کمک مالی رژیم-های عرب بهرمند بودند
پس از شکست ارتش اعراب در سال 1967، ( جنگ 6 روزه مصر) فتح اسراتژی مبارزه مسلحانه مردمی را مطرح کرد. با اتکا به پایگاه توده-ای در اردن، حمایت سلول-های نظامی در ساحل غربی رود اردن و نوار غزه عملیات نظامی علیه تا سیسات اقتصادی و نظامی اسرائیل را شروع کردند. ولی خیلی سریع مشکلات بین ساف و حسین شاه اردن منجر به اخراج ساف از اردن در سپتامبر 1970

سپتامبر شیاه) شد. لبنان آخرین کشور عربی و تنها جائی بود که ساف میتوانست از نظر نظامی و سیاسی استقلال عمل داشته باشد. در این زمان ساف بیشتر حرکت-های دیپلماتیک را مد نظر داشت، ولی برای اینکه کاملا از صحنه نظامی ناپدید نشود عملیات نظامی و تروریستی را در سطح بین المللی پیش میبرد. کشور-های عربی در دو نشست رباط (1973) و الجزایر (1974) ساف را بعنوان تنها نماینده مردم فلسطین به رسمیت شناختند
موضع کشور-های عربی موجب قطع رابطه دیپلماتیک تقریبا تمام این کشور-ها با اسرائیل شد. از طرف دیگر رابطه ساف با شوروی که از سال-ها قبل شروع شده بود محکمتر شد. مسکو با تمام وزنه سیاسی، خوذ را در کنار یاسر عرفات و ساف قرار داد. مانور-های دیپلماتیک کشور-های عرب و شوروی باعث شرکت یاسر عرفات بعنوان رهبر ساف در جلسه عمومی سازمان ملل متحد شد. و در نوامبر 1974 ساف بعنوان ناظر در سازمان ملل پذرفته شد. در همین چهار جوب ساف از ترور-های بین المللی صرف نظر کرده و حضور نظامی خود را در لبنان محدود و استراتژی سیاسی را اولین هدف خود قرار داد
در سال 1973 ساف مسئولیت آزادی فلسطین و ساختن دولت دمکراتیک با همزیستی مسلمانان، مسیحیان و یهودیان را بعهده گرفت. موضعی که به منظور در هم شکستن دولت اسرائیل و ادغام مردم یهود در دولت جدید ارزیابی شد.
در سال 1974، تحت فشار-های فتح

، FDLP "

حواتمه" و مردم فلسطین در سرزمین-های اشغالی از ساف خواسته شد که دولت خود را در نوار غزه و ساحل غربی رود اردن تشکیل دهد. در حالی که ساف احتمال مذاکرات و امکان همزیستی دو دولت فلسطینی و اسرائیل را تصور میکرد. به همین دلیل جورج حبش FPLP

که چنین روندی را مردود میدانست کمیته اجرائی را ترک کرد و به چند گروه کوچک مخالف دیگر پیوست. درگیری بین گروه-های مختلف سه سال بطول انجامید و بالاخره در سال 1977 به پیان رسید
با تغیر شرایط در لبنان (1976-1975) فلسطینی-ها درگیر جنگ داخلی این کشور شده و با مداخله نظامی سوریه، بطور قابل ملاحظه-ای ضعیف و ناتوان شدند. در بین سال-های 1977-1974 کنفرانس-های بین المللی در مورد خاورمیانه به رهبری آمریکا و شوروی تشکیل شد و یک راه حل در مورد درگیری اسرائیل-فلسطین ارائه داده شد. ولی مسافرت سادات به اورشلیم در نوامبر 1977 و پذیرش قرارداد کمپ دیوید

Camp-David) این روند را متوقف کرد
مشکل بدین ترتیب بود که اگر مصر با اسرائیل به توافق میرسید و سینا

(Sinaï)

را باز پس میگرفت فلسطینی-ها فقط " استقلال" در جهار چوب اسرائیل را بدست می آوردند. طرحی که برای فلسطینی-ها قابل قبول نبود، بالاخره اشغال لبنان توسط ارتش اسرائیل، بحران دولت لبنان و قتل عام صبرا و شتیلا

(Sabra et Chatila)،

خروج اجباری عرفات و نیرو-هایش از بیروت ورق درد ناک دیگری است در تاریخ ساف. بیروت پایتخت لبنان، جای مناسبی برای گسترش فعالیت-های سیاسی- دیپلماتیک و نظامی این جریان بود. مهمتر از این، خطر از دست دادن وزنه سیاسی به ویژه در بین نسل جوان و جدید فلسطین ساف را تهدید میکرد
در سپتامبر 1982، در زمان حمله فالانژیست-هابه کمپ-های پناهندگان صبرا و شتیلا

(Sabra et Chatila )

و درتابستان 1983،برای بار دوم ساف متحمل انشعاب دیکری شد، این بار

FPLP

متعلق به جورج حبش.از ساف جدا شد
دو انشعاب جورج حبش و حواتمه جبهه دیگری را با هم تشکیل دادند بنام

FSNP

این دو گروه نظرات مشخص و روشنی داشتند. سه اصل زیر اساس نظرات آنها را تشکیل می داد
1-امتناع از برسمیت شناختن دولت اسرائیل و تمام راه حل-های دیپلماتیک
2-محکوم کردن مصر و اردن
3-شدت بخشیدن به مبارزه و عملیات مسلحانه
در نهایت FSNP

خود را جانشین ساف میدانست
عرفات و سایرین تلاش کردند از طریق مبارک، رئیس جمهوری مصر، مسیر دیپلماتیک را پیش ببرند. در 11 فوریه 1985، با حسین شاه اردن توافقنامه-ای به امضاء رسید مبنی بر مصالحه و معامله با اسرائیل، این موضوع می توانست راهی برای باز کردن مذاکرات با واشنگتن باشد . با انتخاب چنین روندی رهبری ساف ریسک بزرگی را در رابطه با از دست دادن متحدین رسمی خود از آن جمله شوروی پیش بینی میکرد
در مقابل، جریاناتی که می توان آنها را " سانتریست" نامید شامل

FDLP

حزب کمونیست فلسطین، از سال-ها قبل موافق راه حل-های دیپلماتیک بودند. این جریانات خود را بیشتر به عرفات و کشور-های غرب نزدیک میدانستند. با وجود انشعابات متعدد ساف توانست موقعیت سیاسی خود را در بین فلسطینی-ها و در جامعه بین المللی حفظ کند و بعنوان تنها نماینده مردم فلسطین در سطح جهانی مطرح باشد
جنبش مقاومت اسلامی حماس
جنبش اخوان المسلمین در 1928 در مصر توسط شیخ حسن ال بانا

(Cheik Hassan El Bana)

تشکیل و بسرعت گسترش پیدا کرد. مدرنیزه شدن جامعه مصر در پایان قرن 19 مبنی و منشاء بوجود آمدن اخوان المسلمین بود. آنان مخالف فرهنگ مضر و زیان آور غرب در مصر بودند. هدف این جنبش ایجاد و تاسیس دولت اسلامی بر اساس قوانین و فرامین قرانی بود. برای رسیدن به این هدف تعداد بیشماری مدرسه، موسسه و مراکز تعلیم و تربیت اسلامی در اطراف مساجد ایجاد کردند. بویژه، ایدئولوژی خود را در دهکده-ها و شهر-های فقیر و در میان مردم زحمتکش مصر به سرعت گسترش دادند
اخوان المسلمین برای اولین بار در زمستان 1947 به فلسطینی-ها علیه اسرائیل کمک کرد، یاسر عرفات دانشجوی سال اول مهندسی یکی از کسانی بود که به دعوت این جریان برای مبارزه به فلسطین رفت. از این پس، تعداد زیادی از اعضاء این جنبش فعالیت-های خود را در فلسطین و در اردن ادامه داند. در دهه 1950، این جریان توانست شاخه–های متعدد در مصر، سوریه و عراق تشکیل دهد. بعضی از تحلیل گران معتقدند که عربستان سعودی و سوریه در سال-های 1980-1970 جنبش اخوان المسلمین را از نظر مالی تامین میکردند. این جریان با کمک-های مالی و پروژه-های مذهبی توانست حمایت فلسطینی-ها را بخود جلب کند. در سال 1987، ( 19 سال پیش) اخوان المسلمین تحت رهبری مذهبی-سیاسی شیخ احمد یاسین شاخه نظامی خود حماس را تشکیل داد، و حماس عملیات تروریستی علیه اسرائیل را بعهده گرفت
اخوان المسلمین و حماس با اعتقادات عمیق اسلامی در مخالفت با گروه-های مارکسیست، چپ و لیبرال فلسطینی اقدام به بستن سالن-های سینما، کافه-ها و هتل-ها در غزه، هیرون

(Hébron)

و بتلائم

(Bethléem)

و دیگر شهر-ها نمودند. بین سال-های 1980-1970، درگیری-های متعددی بین گروه-های اسلامی و ساف در سطح کمپ دانشگاه غزه در رابطه با جداسازی دختران و پسران بوجود آمد. و در نهایت گروه-های اسلامی موفق شدند کافه تریای دختران را جدا کنند. در اواخر دهه 70، با بوجود آمدن جمهوری اسلامی، گروه-های اسلامی موقعیت و پیشروی قابل ملاحظه-ای بدست آوردند. نادیده نباید گرفت که تشکیل جمهوری اسلامی در ایران شور و هیجان غیر قابل وصفی را در تمام دنیای عرب و مسلمانان بوجود آورد. دومین موضوع سیاسی که باعث شادی و هیجان اعراب و گروه-های اسلامی شد فروپاشی شوروی بعنوان کشور کمونیستی در آخر دهه 80 بود.
خستگی و ناتوانی نظامی ساف پس از جنگ لبنان، خروج عرفات و نیرو-هایش از این کشور و سرخوردگی دنیای عرب مجموعه-ای بود که حماس با بکار گیری عملیات تروریستی خلاء ساف را پر کرد
سال-های 2006-1994
حماس بیانیه و موافقتنامه اسلو را که در سال 1993 بین اسرائیل و رهبری فلسطین-ها امضاء شده بود هرگز به رسمیت نشناخت. شیخ احمد یاسین و محمد نازل نماینده حماس در اردن قانون اسلامی مبنی بر قطع رابطه به مدت 10 سال با غیر مسلمان را اعلام کردند. هر دو رهبر مذهبی حماس اظهارداشتند: " نه پذیرش نه صلح و نه برسمیت شناختن اسرائیل". حماس عملیات تروریستی و انتحاری خود را تشدید کرد. در حقیقت حماس 3 هدف مد نظر داشت
1-گسترش عملیات نظامی-انتحاری علیه اسرائیل
2-بی اعتبار و منحل کردن موافقتنامه اسلو
3-ضعیف کردن فتح، عرفات و ساف در صحنه سیاسی و بدست گرفتن قدرت
در اثر عملیات نظامی اسرائیل، شیخ احمد یاسین، در 22 مارس 2004 کشته شد و حماس با چرخش کوچکی تغیر جهت داد. در 2005

در انتخابات پارلمانی شرکت کرد و در ژانویه 2006 با کسب
42.9%

آراء اکثریت مطلق را بدست آورد. هدف حماس تاسیس دولت اسلامی در فلسطین، شامل نوار غزه و ساحل غربی رود اردن بود. با تشکیل دولت حماس به مدت 10 ماه، اختلافات دولت جدید و محمود عباس " رهبری جدید فلسطین پس از عرفات" در رابطه با تشکیل کابینه مشترک به اوج خود رسید. تا آنجا که در درگیر-های نظامی خیابانی تعدادی از هر دو طرف کشته و زخمی شدند. شرایط بد اقتصادی، بیکاری، فقر و قطع کمک-های مالی اتحاد اروپا

UE

از فردای بقدرت رسیدن حماس و بعضی از کشور-های عرب ( مصر) یکی از دلائل مهم کناره گیری و استعفاء نخست وزیر حماس در 12 نوامبر 2006 شد. به جز روسیه، تمامی کشور-های اروپائی عضو اتحاد اروپا، کانادا، استرلیا و آمریکا حماس را یک گروه تروریستی میشناسند
جهاد اسلامی
جهاد اسلامی گروه کوچکی است که هواداران آن بیش از 3% مردم فلسطین را تشکیل نمی دهند، ولی عملیات نظامی-تروریستی این گروه در خاورمیانه دارای اهمیت است. و بر عکس حماس که توانست با دادن کمک-های مالی و اجتماعی توجه فلسطینی-ها را جلب کند، جهاد تنها به عملیات نظامی اکتفا کرد.در بین ده-ها گروه کوچک که جهاد اسلامی را تشکیل میدهند تنها یک گروه تحت رهبری دکتر فتحی شکاکی

( Fathi Shakaki)

در غزه از اهمیت بیشتری بر خوردار است. این فرد در سال 1988، به سوریه و سپس به جنوب لبنان رفت و در 26 اکتبر 1995 در مالت

(Malte)

به قتل رسید. تا قبل از کنفرانس مادرید در نوامبر 1991، حماس و جهاد اسلامی هرگز با هم دست به عملیات مشترک نظامی نزدند، ولی پس از این کنفرانس و امضاء بیانیه بین اسرائیل–فلسطین، این دو جریان با هم دست به عملیات انتحاری گسترده-ای زدند. در سال 1992،

بدنبال چنین عملیاتی اسرائیل حدود 400 نفر از افراد حماس و جهاد را از غزه اخراج کرد. لبنان بنا به تجربه تلخ گذشته حاضر به پذیرش انان نشد. آنها مجبور شدند در کمپی در نزدیکی نوار امنیتی بین اسرائیل-لبنان که تحت کنترل اسرائیل است مستقر شوند
در دهه 1990 ساف از رهبران حماس و جهاد در خواست کرد به سازمان رسمی جنبش ملی فلیسطین به پیوندند. برای دستیابی به این هدف عرفات رهبران آنان را در مصر و اردن ملاقات کرد. ولی تمام تلاش-ها بیهوده بود. رهبری حماس شرایط زیر را برای پیوستن به ساف مطرح کرد
1-قطع هر گونه مذاکره با اسرائیل
2-اختصاص 40% کریسی-های ساف به حماس
عرفات شریط حماس را رد کرد. ولی حماس پایان دادن به درگیری بین گروه-های خود و ساف را پذیرفت
منابع و کتاب-های استفاده شده

1-La formation du Moyen-Orient
Bernard Lewis
Traduit de l’anglais par Jacqueline Carnaud
Editions : Histoires Aubier ; France 1995

2-Les 100 portes du Proche-Orient
Alain Gresh et Dominique Vidal
Editions : Autrement ; paris 1986

3-Les palestiniens (Un siècle d’histoire)
Nadine Picaudou
Editions : Complexe 1997, ISBN

5-La Palestine en marche
Ben Porat et Dany Rubinstein
Editions : Flammarion ; France 1996

6-Paix ou guerres
Charles Enderlin
Editions : Stock ; 1997

7-Les Emmurés
Ylvain Cypel
Editions : La Découverte, Paris 2000

8-http://fr.wikipedia.org/wiki/OLP
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fatah
http://fr.wikipedia.org/wiki/Autorit%C3%A9_palestinienne
http://fr.wikipedia.org/wiki/Hamas